Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih tekstova
![[SEMI] XIX DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 2](https://www.edizionilipa.com/wp-content/uploads/2023/08/175-045-2017-Santa-Maria-del-Campo-Ljubljana-Polje-Slovenia-Pietro-cammina-sulle-acque-2-400x400.jpg "[SEMI] XIX DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 2")
In questo brano della Lettera ai Romani abbiamo sentito san Paolo che quasi giura di dire la verità. Sta allora dicendo una cosa molto seria, come vediamo ad esempio in 1Tm 2,5-7, dove afferma: “Uno solo, infatti, è Dio e uno solo anche il mediatore fra Dio e gli uomini, l’uomo Cristo Gesù, che ha dato se stesso in riscatto per tutti. Questa testimonianza egli l’ha data nei tempi stabiliti, e di essa io sono stato fatto messaggero e apostolo – dico la verità, non mentisco –, maestro dei pagani nella fede e nella verità”.
Qui in 1Tm ripete la stessa cosa, che non mentisce, ma sta parlando del cuore della questione della salvezza dell’umanità, dell’evento di Cristo.
In 2Cor 11,31 leggiamo: “Dio e Padre del Signore Gesù, Lui che è benedetto nei secoli, sa che non mentisco”. Ed elenca le sofferenze e le persecuzioni che doveva sopportare, a cominciare da Damasco, calato in una cesta lungo il muro per fuggire, poi parla della spina nel fianco… ecc. E anche in Gal 1,20: “In ciò che vi scrivo – lo dico davanti a Dio – non mentisco”. In questo caso sta spiegando la prima visita a Gerusalemme, fatta per conoscere Cefa, e afferma questo per far vedere che è Dio che lo ha scelto già dal grembo materno e poi quando il Padre si è degnato di rivelare in lui suo Figlio (cf Gal 1,15-16). Tutto ciò indica che quanto sta per dire nel capitolo 9 dei Romani, è di estrema importanza. Tanto che afferma che nella sua coscienza è lo Spirito Santo che dà testimonianza di ciò che prova e dice. Si tratta di una affermazione molto forte: lo Spirito Santo è testimone di quanto è vero ciò che sta dicendo. Basta pensare al capitolo precedente: “Lo Spirito Santo attesta insieme al nostro spirito che siamo figli di Dio” (Rm 8,16). La testimonianza dello Spirito Santo riguarda proprio il cuore della nostra esistenza, cioè la figliolanza.
Dunque, è ormai chiaro che ciò che Paolo vuole dire riguarda l’essere non semplicemente con Cristo, ma di essere in Cristo, di essere totalmente uniti con Cristo.
E siccome si tratta di un “grande dolore” che lui prova, e di una “sofferenza continua” che accompagna Paolo, evidentemente si tratta di non essere semplicemente “con Cristo”, o di trovarsi in Cristo, ma di essere raggiunti da Cristo. Non è opera nostra. Si tratta proprio di questa verità esistenziale. Essere raggiunti da Cristo, o rimanere separati da Cristo, perché non abbiamo accolto la sua venuta, il suo essere il dono.
Paolo afferma che vorrebbe infatti essere lui espulso, allontanato, separato da Cristo affinché i suoi fratelli, i suoi consanguinei secondo la carne potessero essere con Cristo. Si tratta allora dell’unione con Cristo e in Cristo. Ma come si è con Cristo? È ovvio che si tratta di accoglierlo, e non raggiungerlo. Di accoglierlo. “A quanti però lo hanno accolto ha dato potere di diventare figli di Dio” (Gv 1,12). Essere con Cristo vuol dire essere generati in Cristo, essere figli nel Figlio, come ripeteva sant’Atanasio. Dunque essere ammessi, innestati, risuscitati dai morti, cioè dove noi non abbiamo niente da compiere, ma solo da accogliere l’opera di Dio.
Ma Paolo dice anche che questa accoglienza avviene in sinergia con lo Spirito Santo (cf Rm 8,14-16). Non si può giungere all’unione con Cristo con le proprie opere, con il proprio impegno religioso. Basta pensare a ciò che afferma in Fil 3,8-9: “Anzi, ritengo che tutto sia una perdita a motivo della sublimità della conoscenza di Cristo Gesù, mio Signore. Per lui ho lasciato perdere tutte queste cose e le considero spazzatura, per guadagnare Cristo ed essere trovato in lui, avendo come mia giustizia non quella derivante dalla Legge, ma quella che viene dalla fede in Cristo, la giustizia che viene da Dio, basata sulla fede.”
Forse una grande parte della nostra spiritualità, della catechesi, dell’omiletica non ha lavorato sull’arte dell’accoglienza e dell’apertura, ma su ciò che dobbiamo fare noi, che è la via cieca che non porta all’incontro con Cristo. Anzi, in questo modo di pensare e di procedere si arriva a perdere tutto ciò a cui si tiene. Invece, come dice Paolo, si tratta di lasciar perdere tutto ciò a cui si tiene, per accogliere. Interessante che Paolo fa l’elenco di una serie di doni che Dio ha dato e fatto vivere al popolo di Israele, e alla fine comunque per molti l’accoglienza di Cristo non è avvenuta.
C’è qualcosa che va nella direzione opposta, e questo fa soffrire Paolo. Il suo elenco comincia proprio con “l’adozione a figli”. In Es 4,22 Dio dice a Mosè: “Allora tu dirai al faraone: ‘Così dice il Signore: Israele è il mio figlio primogenito’”. Poi, la risposta in Os 11,1 “Quando Israele era fanciullo, io l’ho amato e dall’Egitto ho chiamato mio figlio”. L’inizio della liberazione e della costituzione del popolo di Israele è la figliolanza e poi la conferma del profeta.
Poi continua con la gloria. “Alzati, rivestiti di luce, perché viene la tua luce, la gloria del Signore brilla sopra di te” (Is 60,1).
Poi ancora le alleanze – al plurale per dare il peso della totalità, di vivere solo a partire dal Signore. Perché l’alleanza l’ha fatta Lui (Gen 15). Sancita tre volte: al Sinai, a Moab e al Monte Garizim.
Poi elenca la legge, poi il culto, poi le promesse, i padri e poi alla fine esplicita proprio: Cristo, che per quanto riguarda la carne, proviene proprio da loro, da Israele. Ma non si tratta solo di ciò che riguarda la carne, perché infatti egli “è sopra ogni cosa, Dio benedetto nei secoli. Amen” (Rm 9,5). Lui è Dio, ma ha assunto la carne umana nella discendenza di Giacobbe, di Israele. Infatti lui è stato concepito per opera dello Spirito Santo (cf Lc 1,15) e Giuseppe accoglie Maria con ciò che in lei è opera dello Spirito Santo (cf Mt 1,20).
Senza lo Spirito Santo non si riesce ad accoglierlo. E tutti quelli, come Elisabetta, Zaccaria, che troviamo all’inizio del vangelo, sono pieni di Spirito Santo e lo riconoscono accogliendolo.
Ma tanti di loro, con tutta una storia dell’operare di Dio in mezzo a loro, non sono sufficientemente liberi, ossia grati. La gratitudine – e basta leggere i salmi – è l’atteggiamento che esprime che uno non è più chiuso in se stesso, ma è aperto e considera Dio l’epicentro. Se uno avesse seriamente considerato tutti i doni e le opere di Dio in mezzo a Israele, sarebbe pieno di gratitudine e di orientamento a Dio, di radicale ascolto del Signore.
Si possono ricevere i doni di Dio e fraintenderli a tal punto che, invece di essere la luce che illumina Dio e, facendocelo sempre più conoscere e rendendocelo più familiare, illuminano noi in relazione a lui in questa gratitudine, invece ci portano a centrarci su noi stessi perché ci appropriamo di tali doni. E questo addirittura pensando che agiamo secondo il suo volere. Sembra infatti più religioso essere concentrati su se stessi e su ciò che si può fare per Dio.
Possiamo costruire tutta una ideologia a partire dai doni di Dio, e fare una idolatria della propria storia, con tutta la nostra attenzione concentrata, in modo proprio idolatrico, sulla nostra storia personale, sulla storia del proprio popolo, etnia, stato, parrocchie, congregazioni, ordini religiosi, movimenti religiosi. A partire da noi stessi, sostenuti da categorie come l’etnia, la patria, la propria storia, le opere, la nostra grandezza, le sofferenze, anche con il sostegno della religione si può costruire una struttura che preclude ogni passo di fede, anzi che lo impedisce, perché crea un ostacolo durissimo che impedisce l’accoglienza.
Invece di conoscere “non secondo la carne”, ci vestiamo di religione, devozione, categorie e dei cosiddetti “valori”, ma tutti totalmente secondo la carne, secondo il mondo. E così si chiude l’accesso alla salvezza che Cristo sta apportando e realizzando in modo pasquale.
“Cosicché ormai noi non conosciamo più nessuno secondo la carne; e anche se abbiamo conosciuto Cristo secondo la carne, ora non lo conosciamo più così. Quindi se uno è in Cristo, è una creatura nuova; le cose vecchie sono passate, ecco ne sono nate di nuove” (2Cor 5,16-17).
È curioso che spesso l’ideologizzazione della propria storia avvenga grazie alle categorie della religione e della devozione. Si idolatrizzano le sofferenze, le ingiustizie e ci convinciamo che ci salveremo se faremo qualcosa contro ciò che abbiamo vissuto. Invece, è proprio la trasfigurazione di tutto questo nel mistero pasquale di Cristo che ci libera, lasciando tutto per essere trovati in Lui. Lasciando tutto come spazzatura. Perché è così? Lo dice Paolo stesso riguardo a Israele alla fine di questo capitolo, esprimendo che uno che non è più chiuso in se stesso può ricevere i doni di Dio. In Rm 9,31-33 afferma: “mentre Israele, che ricercava una legge che gli desse la giustizia, non è giunto alla pratica della legge. E perché mai? Perché non la ricercava dalla fede, ma come se derivasse dalle opere. Hanno urtato così contro la pietra d’inciampo, come sta scritto: ‘Ecco che io pongo in Sion una pietra di scandalo e un sasso d’inciampo; ma chi crede in lui non sarà deluso’”.
Nel cuore della vita spirituale c’è sempre la questione di fondo: che l’amore si realizza in modo pasquale. Ma l’uomo è capace di tutto per evitare questa via, che si apre solo nella fede. Perciò si inventano tante cose, che però evitano l’amore realizzato al modo di Cristo.
SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni venerdì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.
En este pasaje de la Carta a los Romanos hemos oído a San Pablo que casi jura decir la verdad. Está entonces diciendo una cosa muy seria, como vemos por ejemplo en 1Tm 2, 5-7, donde afirma: “Pues Dios es uno, y único también el mediador entre Dios y los hombres: el hombre Cristo Jesús, que se entregó en rescate por todos; este es un testimonio dado a su debido tiempo y para el que fui constituido heraldo y apóstol —digo la verdad, no miento—, maestro de las naciones en la fe y en la verdad”.
Aquí en 1Tm repite la misma cosa, que no miente, pero está hablando del corazón de la cuestión sobre la salvación de la humanidad, sobre el evento de Cristo.
En 2 Cor 11,31 leemos: “El Dios y Padre del Señor Jesús —bendito sea por siempre— sabe que no miento”. En este caso está explicando la primera visita a Jerusalén, hecha para conocer a Cefas, y afirma esto para hacer ver que es Dios quien lo ha elegido desde el vientre materno y después cuando el Padre se ha dignado revelar en él a su Hijo (cf. Gal 1,15-16). Todo esto indica que cuanto está a punto de decir en el capítulo 9 de los Romanos, es de extrema importancia. Tanto que afirma que en su conciencia es el Espíritu Santo quien da testimonia de lo que experimenta y dice. Se trata de una afirmación muy fuerte: el Espíritu Santo es testigo de que es verdadero cuanto está diciendo. Basta con pensar en el capítulo precedente: “Ese mismo Espíritu da testimonio a nuestro espíritu de que somos hijos de Dios” (Rm 8,16). El testimonio del Espíritu Santo tiene que ver precisamente con el corazón de nuestra existencia, es decir, la filiación.
Por tanto, está bastante claro que lo que Pablo quiere decir hace referencia al estar no simplemente con Cristo, sino al estar en Cristo, estar totalmente unidos a Cristo. Y como se trata de un “gran dolor” que él experimenta, y de un “sufrimiento continuo” que acompaña a Pablo, evidentemente no se trata simplemente de estar “con Cristo”, o de encontrarse en Cristo, sino de ser alcanzados por Cristo o permanecer separados de Cristo, porque no hemos acogido su venida, su ser don.
Pablo afirma, de hecho, que querría ser expulsado, alejado, separado de Cristo con tal de que sus hermanos, sus consanguíneos según la carne pudieran estar con Cristo. Se trata, entonces, de la unión con Cristo y en Cristo. Pero ¿cómo se está con Cristo? Es obvio que se trata de acogerlo y no de lograrlo. De acogerlo. Estar con Cristo quiere decir ser generados en Cristo, ser hijos en el Hijo, como repetía San Atanasio. Por tanto, ser admitidos, injertados, resucitados desde los muertos, es decir donde nosotros no tenemos nada que conseguir, tan solo acoger la obra de Dios.
Pero Pablo dice también que esta acogida sucede en sinergia con el Espíritu Santo (cf. Rm 8,14-16). No se puede llegar a la unión con Cristo con las propias obras, con el propio esfuerzo religioso. Basta pensar a lo que afirma en Fil 3,8-9: “Más aún: todo lo considero pérdida comparado con la excelencia del conocimiento de Cristo Jesús, mi Señor. Por él lo perdí todo, y todo lo considero basura con tal de ganar a Cristo 9y ser hallado en él, no con una justicia mía, la de la ley, sino con la que viene de la fe de Cristo, la justicia que viene de Dios y se apoya en la fe”.
Quizás una gran parte de nuestra espiritualidad, de la catequesis, de la homilética no ha trabajado sobre el arte de la acogida y de la apertura, sino sobre lo que debemos hacer nosotros, que es la vía ciega que no lleva al encuentro con Cristo. De hecho, en este modo de pensar y de proceder se llega a perder todo lo que nos importa. Por el contrario, como dice Pablo, se trata de dejar atrás todo lo que nos importa, para acoger. Es interesante que Pablo hace la lista de una serie de dones que Dios ha dado y ha hecho vivir al pueblo de Israel, pero al final para muchos la acogida de Cristo no se ha producido.
Hay algo que va en la dirección opuesta, y esto a sufrir a Pablo. La lista comienza precisamente con “la adoración a los hijos”. En Ex 4,22 Dios dice a Moisés: “Y dirás al faraón: “Así dice el Señor: Israel es mi hijo primogénito’”. Después, la respuesta en Os 11,1: “Cuando Israel era joven lo amé y de Egipto llamé a mi hijo”. El inicio de la liberación y de la constitución del pueblo de Israel es la filiación, y luego la confirmación del profeta.
Después se continua con la gloria. “¡Levántate y resplandece, porque llega tu luz; la gloria del Señor amanece sobre ti!” (Is 60,1). Luego todavía con las alianzas –en plural para dar peso a la totalidad, de vivir solo a partir del Señor-. Porque la alianza la ha hecho Él (Gn 15). Sancionada tres veces: en el Sinaí, en Moab, y en el Monte Guerizín.
Después lista la ley, luego el culto, las promesas, los padres, y finalmente explicita propiamente: Cristo, que en cuanto a la carne, proviene precisamente de ellos, de Israel. Pero no se trata solo de lo referente a la carne, porque de hecho “él está sobre toda cosa, Dios bendito por los siglos. Amén”. Él es Dios, pero ha asumido la carne humana en la descendencia de Jacob, de Israel. De hecho, él ha sido concebido por obra del Espíritu Santo (cf. Lc 1,15) y José acoge a María junto con lo que en ella es obra del Espíritu Santo (cf. Mt 1,20).
Sin el Espíritu Santo no se es capaz de acogerlo. Y todos aquellos, como Isabel, Zacarías, que encontramos al inicio del evangelio, están llenos del Espíritu Santo y lo reconocen acogiéndolo.
Pero tantos de ellos, con toda una historia del obrar de Dios en medio de ellos, no son suficientemente libres, o sea agradecidos. La gratitud –y basta leer los salmos- es la actitud que expresa que uno no está cerrado en si mismo, sino que está abierto y considera a Dios el epicentro. Si uno considerada seriamente todos los dones y las obras de Dios en medio de Israel, estaría lleno de gratitud y de orientación hacía Dios, de escucha radical al Señor.
Podemos recibir los dones de Dios y malinterpretarlos a tal punto que en lugar de ser la luz que ilumina Dios, haciéndonoslo conocer siempre más y como más familiar, e iluminándonos a nosotros en relación con él en esta gratitud, por el contrario nos llevan a centrarnos sobre nosotros mismos porque nos apropiamos de esos dones. Y esto, incluso, pensando que actuamos según su querer. Parece, de hecho, más religiosa estar centrados sobre nosotros mismos y sobre lo que se puede haber por Dios.
Podemos construir toda una ideología a partir de los dones de Dios, y hacer una idolatría de la propia historia, con toda nuestra atención concentrado, en modo propiamente idolátrico, sobre nuestra historia personal, sobre la historia de nuestro propio pueblo, etnia, estado, parroquia, congregación, órdenes religiosas, movimientos religiosos. A partir de nosotros mismos, sostenidos por categorías como la etnia, la patria, la propia historia, las obras, nuestra grandeza, los sufrimientos, también con el sustento de la religión, se puede construir una estructura que excluya cada paso de fe, incluso que lo impida, porque crea un obstáculo durísimo que impide la acogida.
En lugar de conocer “no según la carne”, nos vestimos de religión, devoción, categorías y de los así dichos “valores”, pero todo totalmente según la carne, según el mundo. Y así se cierra el acceso a la salvación que Cristo está llevando adelante y realizando de modo pascual.
“De modo que nosotros desde ahora no conocemos a nadie según la carne; si alguna vez conocimos a Cristo según la carne, ahora ya no lo conocemos así. 17Por tanto, si alguno está en Cristo es una criatura nueva. Lo viejo ha pasado, ha comenzado lo nuevo”. (2Cor 5,16-17)
Es curioso que con frecuencia la ideologización de la propia historia tiene lugar gracias a las categorías de la religión y de la devoción. Se idolatran los sufrimientos, las injusticias y nos convencemos que nos salvaremos si hacemos algo contra lo que hemos vivido. En cambio, es precisamente la transfiguración de todo esto en el misterio pascual de Cristo que nos libera, dejando todo para ser encontrados en Él. Dejando todo como basura.
¿Por qué es así? Lo dice Pablo mismo con respecto a Israel al final del capítulo, expresando que uno que ya no está más cerrado en si mismo puede recibir los dones de Dios. En Rm 9,31-33 afirma “mientras que Israel, que buscaba la ley de la justicia, no alcanzó la ley. ¿Por qué? Porque la buscaba no en virtud de la fe, sino como si se pudiera alcanzar en virtud de las obras: tropezaron en la piedra de tropiezo, según está escrito: He aquí que pongo en Sión una piedra de tropiezo y una roca de escándalo; pero el que crea en ella no será confundido”.
En el corazón de la vida espiritual está siempre la cuestión de fondo: que el amor se realiza de modo pascual. Por eso nos inventamos tantas cosas, que en cambio evitan el amor realizado al modo de Cristo.
SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los viernes. Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.
V tem odlomku pisma Rimljanom smo slišali Pavla, ki skoraj prisega, da govori resnico. Nekaj zelo resnega govori, kot vidimo na primer v 1 Tim 2,5-7, kjer pravi: »Bog je namreč samo eden. Samo eden je tudi srednik med Bogom in ljudmi, človek Kristus Jezus, on, ki je sam sebe dal v odkupnino za vse, pričevanje ob svojem času. Zaradi tega sem bil jaz postavljen za glasnika in apostola – resnico govorim, ne lažem – za učitelja poganov v veri in resnici.«
Tukaj, v 1 Tim, ponovi isto: da ne laže, ampak govori o bistvu odrešenja človeštva, ki ga uresniči Kristus.
V 2 Kor 11,31 beremo: »Bog in Oče Gospoda Jezusa, on, ki je slavljen na veke, ve, da ne lažem.« In našteje trpljenje in preganjanje, ki ju je moral prestati, začenši v Damasku, ko so ga v košari spustili po zidu, da je pobegnil; potem govori o trnu v peti, itd. In tudi v Gal 1,20: »Pred Bogom vam zagotavljam, da to, kar vam pišem, ni laž.« V tem primeru razlaga o svojem prvem obisku v Jeruzalemu, kamor je šel, da je spoznal Petra. To pove, da bi pokazal, da ga je Bog izbral že v materinem telesu, potem pa, ko se je Očetu zdelo prav, v njem razodel svojega Sina (prim. Gal 1,15-16). Vse to pokaže, da je to, kar pove v Rim 9, izredno pomembno. Tako zelo, da reče, da v njegovi vesti Sveti Duh pričuje o tem, kar čuti in govori. Gre za zelo močne besede: Sveti Duh priča, kako res je to, kar govori. Dovolj je pomisliti na prejšnje poglavje: »Sam Duh pričuje našemu duhu, da smo Božji otroci« (Rim 8,16). Pričevanje Svetega Duha zadeva sámo bistvo našega obstoja, to je sinovstvo.
Zato je zdaj jasno, da to, kar želi Pavel povedati, zadeva bivanje ne le s Kristusom, ampak v Kristusu, biti popolnoma združeni s Kristusom.
Ker pa gre za »veliko žalost«, ki jo izkuša Pavel, in za »nenehno bolečino«, ki ga spremlja, je jasno, da ne gre zgolj za to, da bi bil »s Kristusom«, ali, da se znajde v Kristusu, ampak, da ga Kristus doseže. Ne gre za naše delo, ampak za to bivanjsko resnico: biti doseženi od Kristusa ali pa ostati ločeni od Kristusa, ker nismo sprejeli njegovega prihoda, njega kot dar.
Pavel pravi, da bi bil raje izgnan, oddaljen, ločen od Kristusa, samo da bi njegovi bratje, njegovi sorodniki po mesu mogli biti s Kristusom. Gre torej za združenje s Kristusom in v Kristusu. Toda, kaj pomeni biti s Kristusom? Jasno je, da gre za to, da ga sprejmemo in ne, da ga dosežemo. Da ga sprejmemo. »Tistim pa, ki so jo (Besedo) sprejeli, je dala moč, da postanejo Božji otroci« (Jn 1,12). Biti s Kristusom pomeni biti rojeni v Kristusu, biti sinovi v Sinu, kot je ponavljal sveti Atanazij. Biti torej sprejeti, vcepljeni, vstali od mrtvih, se pravi, kjer nimamo nič za storiti, ampak samo sprejeti Božje delo.
Pavel pa pove tudi, da se to sprejetje zgodi v sinergiji (sodelovanju) s Svetim Duhom (prim. Rim 8,14-16). Do združenja s Kristusom ne moremo priti z lastnimi močmi, z lastnim religioznim prizadevanjem. Dovolj je pomisliti na to, kar pravi v Flp 3,8-9: »Še več, za izgubo imam vse zaradi vzvišenosti spoznanja Kristusa Jezusa, mojega Gospoda. Zaradi njega sem zavrgel vse in imam vse za smeti, da bi bil Kristus moj dobiček in da bi se znašel v njem, in to ne s svojo pravičnostjo, ki izvira iz postave, ampak s pravičnostjo, ki je po veri v Kristusa, se pravi s pravičnostjo, ki je iz Boga in sloni na veri.«
Morda velik del naše duhovnosti, kateheze, homiletike ni utemeljen na umetnosti sprejemanja in odprtosti, ampak na tem, kar moramo storiti mi. To pa je slepa ulica, ki ne vodi v srečanje s Kristusom. Nasprotno, ta način razmišljanja in ravnanja nas pripelje do izgube vsega, kar nam je drago. Kot pravi Pavel, pa gre za to, da pustimo vse, kar nam je drago, da bi lahko sprejeli. Zanimivo, da Pavel našteje vrsto darov, ki jih je Bog podaril in dal živeti Izraelskemu ljudstvu, vendar na koncu mnogi Kristusa niso sprejeli.
Nekaj gre v nasprotno smer, in zaradi tega Pavel trpi. Njegovo naštevanje se začne prav s »posinovljenjem otrok«. V 2 Mz 4,22 reče Mojzesu: »Potem reci faraonu: ›Tako govori Gospod: Moj prvorojenec je Izrael.‹« In zatem odgovor v Oz 11,1: »Ko je bil Izrael mlad, sem ga ljubil, iz Egipta sem poklical svojega sina.« Začetek osvoboditve in vzpostavitve Izraelskega ljudstva je sinovstvo, nato pa potrditev preroka.
Potem nadaljuje z veličastvom. »Vstani, zasij, kajti prišla je tvoja luč in Gospodovo veličastvo je vzšlo nad teboj« (Iz 60,1).
Temu sledijo zaveze – v množini, da bi bila teža na celovitosti, na tem, da je mogoče živeti samo izhajajoč iz Gospoda. Zavezo je namreč sklenil On (1 Mz 15). Trikrat jo je potrdil: na Sinaju, v Moabu in na gori Gerizim.
Zatem našteje postavo, potem kult, nato obljube, očete in na koncu jasno reče: Kar zadeva meso, Kristus prihaja prav od njih, iz Izraela. Vendar ne gre samo za to, kar zadeva meso, kajti Kristus je »Bog, ki je nad vsem, slavljen na veke, amen« (Rim 9,5). On je Bog, vendar je privzel človeško meso po Jakobovi, Izraelovi liniji. On je bil namreč spočet po delovanju Svetega Duha (prim. Lk 1,15) in Jožef sprejme Marijo s tem, kar je delo Svetega Duha v njej (prim. Mt 1,20).
Brez Svetega Duha ga ne moremo sprejeti. In vsi, ki jih srečamo na začetku evangelija, so polni Svetega Duha, ga prepoznajo ter sprejmejo.
Mnogi med njimi, navkljub vsemu, kar je Bog delal med njimi, pa niso dovolj svobodni oziroma hvaležni. Hvaležnost – dovolj je brati psalme – je drža človeka, ki ni zaprt vase, ampak odprt in ima Boga v središču. Če bi človek resno upošteval vse darove in vse delovanje Boga v Izraelovi sredi, bi bil poln hvaležnosti in usmerjenosti k Bogu, radikalnega poslušanja Gospoda.
Človek lahko sprejme Božje darove, a jih napačno razume: namesto, da bi bil luč, ki osvetljuje Boga in pomaga k spoznavanju in domačnosti z Bogom, ter luč, ki osvetljuje človeka samega v odnosu z Njim, v hvaležnosti, se človek osredotoči sam nase, ker si te darove prisvoji. Poleg vsega pa še misli, da deluje v skladu z njegovo voljo. Zdi se, da je bolj religiozno, če je človek osredotočen sam nase in na to, kaj lahko stori za Boga.
Izhajajoč iz Božjih darov lahko izdelamo neko ideologijo, lastno zgodovino lahko malikujemo, ko se povsem malikovalsko osredotočimo nanjo, na zgodovino svojega naroda, domovine, župnije, redovne skupnosti, verskega gibanja. Če izhajamo iz sebe, podprti s kategorijami kot so narodnost, domovina, osebna zgodovina, dejavnosti, naša veličina, trpljenje, kakor tudi s podporo religije, lahko zgradimo strukturo, ki ovira vsak korak vere in ga celo preprečuje, ker ustvarja hudo oviro, ki preprečuje sprejetost.
Namesto, da bi poznali »ne po mesu«, se oblačimo v religijo, pobožnost, kategorije tako imenovanih »vrednot«, ki pa so vse »po mesu«, po svetu. In tako se zapre dostop do odrešenja, ki ga Kristus prinaša in uresničuje na velikonočni način.
»Zato odslej nikogar več ne poznamo po mesu. Čeprav smo Kristusa poznali po mesu, ga zdaj ne poznamo več tako. Če je torej kdo v Kristusu, je nova stvaritev. Staro je minilo. Glejte, nastalo je novo« (2 Kor 5,16-17).
Zanimivo je, da ideologizacija lastne zgodbe pogosto pride zaradi religioznih kategorij in pobožnjakarstva. Malikujemo trpljenje in krivice ter se prepričamo, da se bomo odrešili, če bomo delali v nasprotju s tem, kar smo doživeli. Vendar pa nas osvobaja prav spremenjenje vsega tega v Kristusovi velikonočni skrivnosti ter zapuščanje vsega, da bi se znašli v njem. Pustiti vse kot smeti. Zakaj je tako? Pavel sam nam ob koncu tega poglavja pove glede Izraela; pravi, da lahko človek, ki ni več zaprt sam vase, sprejme Božje darove. V Rim 9,31-33 pravi: »Izrael pa, ki je iskal postavo pravičnosti, ni prišel do tega. Zakaj ne? Zato, ker pravičnosti ni pričakoval iz vere, temveč je mislil, da jo bo dosegel iz del. Tako so zadeli ob kamen spotike, kakor je pisano: Glej, na Sionu postavim kamen spotike in skalo pohujšanja; in kdor veruje vanj, ne bo osramočen.«
V srcu duhovnega življenja je vedno temeljna stvar: da se ljubezen uresniči na velikonočni način. Vendar je človek sposoben vsega, da se izognil tej poti, na katero lahko stopimo samo v veri. Zato izumi toliko stvari, ki pa ovirajo, da bi se ljubezen uresničila na Kristusov način.
SEMENA je rubrika centra Aletti, ki je na voljo vsak petek ali soboto (v italijanščini že v petek). Vsak teden bo na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.
U ovom odlomku Poslanice Rimljanima čuli smo svetog Pavla koji se gotovo zaklinje da govori istinu. On dakle govori nešto vrlo ozbiljno, kao što vidimo, primjerice, u 1 Tim 2,5-7, gdje tvrdi: „Jer jedan je Bog, jedan je i posrednik između Boga i ljudi, čovjek – Krist Isus, koji sebe samoga dade kao otkup za sve. To je u svoje vrijeme dano svjedočanstvo, za koje sam ja postavljen propovjednikom i apostolom – istinu govorim, ne lažem – učiteljem naroda u vjeri i istini.“
Ovdje u 1 Tim ponavlja istu stvar, da ne laže, ali govori o srži pitanja spasenja čovječanstva, o događaju Krista.
U 2 Kor 11, 31 čitamo: „Bog i Otac Gospodina Isusa, blagoslovljen u vijeke, zna da ne lažem“. Navodi patnje i progone koje je morao podnositi, počevši od Damaska, kada je spušten u košari niza zid kako bi pobjegao, a potom govori o trnu u tijelu… itd. Također i u Gal 1,20: „Što vam pišem, Bog mi je svjedok, ne lažem“. U ovom slučaju on objašnjava kako je prvi put posjetio Jeruzalem da upozna Kefu, i to tvrdi kako bi pokazao da je Bog onaj koji ga je izabrao već od majčine utrobe, a potom kada se Otac udostojio objaviti svoga Sina u njemu (usp. Gal 1,15-16). Sve to ukazuje da je ono što će reći u 9. poglavlju Rimljana od iznimne važnosti. U tome ide dotle da tvrdi da je Duh Sveti onaj koji u njegovoj savjesti svjedoči o onome što osjeća i govori. Radi se o veoma snažnoj tvrdnji: Duh Sveti je svjedok koliko je istinito ono što govori. Dovoljno se prisjetiti prethodne glave: „Sam Duh susvjedok je s našim duhom da smo djeca Božja“ (Rim 8, 16). Svjedočanstvo Duha Svetoga tiče se upravo srži našega postojanja, to jest sinovstva.
Stoga je sada jasno da ono što Pavao želi reći ne znači biti samo s Kristom, već biti u Kristu, biti potpuno sjedinjen s Kristom.
A budući da se radi o „velikoj boli“ koju on osjeća i o „trajnoj patnji“ koja prati Pavla, očito se ne radi samo o tome da budemo „s Kristom“, ili da budemo u Kristu, već da budemo zahvaćeni od Krista. To nije naše djelo. Radi se upravo o toj egzistencijalnoj istini. Biti zahvaćeni od Krista, ili ostati odvojeni od Krista jer nismo prihvatili njegov dolazak, da je on dar.
Pavao tvrdi da bi zapravo želio da bude protjeran, udaljen, odvojen od Krista kako bi njegova braća, njegovi sunarodnjaci po tijelu, mogli biti s Kristom. Radi se dakle o jedinstvu s Kristom i u Kristu. Ali kako smo s Kristom? Očito je da se radi o tome da ga se primi, a ne da ga se domogne. Da ga se primi. „A onima koji ga primiše podade moć da postanu djeca Božja“ (Iv 1, 12). Biti s Kristom znači biti rođeni u Kristu, biti sinovi u Sinu, kao što je ponavljao sveti Atanazije. Dakle, biti primljeni, ucijepljeni, uskrsnutî od mrtvih, to jest, tamo gdje mi nemamo što ispuniti, već samo prihvatiti Božje djelo.
No Pavao također kaže da se to prihvaćanje događa u sinergiji s Duhom Svetim (usp. Rim 8,14-16). Ne može se postići jedinstvo s Kristom vlastitim djelima, s vlastitim religioznim zalaganjem. Dovoljno se prisjetiti onoga što on kaže u Fil 3,8-9: „Štoviše, čak sve gubitkom smatram zbog onoga najizvrsnijeg, zbog spoznanja Isusa Krista, Gospodina mojega, radi kojega sve izgubih i otpadom smatram: da Krista steknem i u njemu se nađem – ne svojom pravednošću, onom od Zakona, nego pravednošću po vjeri u Krista, onom od Boga, na vjeri utemeljenoj“.
Možda veliki dio naše duhovnosti, kateheze, homiletike nije radio na umjeću prihvaćanja i otvorenosti, već na onome što mi moramo učiniti, a to je slijepi put koji ne dovodi do susreta s Kristom. Štoviše, tim se načinom razmišljanja i postupanja gubi sve ono do čega nam je stalo. Naprotiv, kao što Pavao kaže, radi se o tome da se oslobodimo od svega do čega nam je stalo, kako bismo prihvatili. Zanimljivo je da Pavao sastavlja popis niza darova koje je Bog dao izraelskom narodu i omogućio mu da ih živi, a da na kraju mnogi, unatoč toga, nisu prihvatili Krista.
Ima nešto što ide u suprotnom smjeru, a Pavao zbog toga pati. Njegov popis počinje upravo s „posinstvom“. U Izl 4,22 Bog kaže Mojsiju: „Tada reci faraonu: ‘Ovako kaže Gospodin: Izrael je moj prvorođenac’“. Zatim, odgovor u Hoš 11,1: „Dok Izrael bijaše dijete,ja ga ljubljah, iz Egipta dozvah sina svoga“. Početak oslobođenja i ustanovljenja izraelskog naroda jest sinovstvo, a potom potvrda toga od strane proroka.
Zatim nastavlja sa slavom. „Ustani, zasini, jer svjetlost tvoja dolazi, nad tobom blista Slava Gospodnja“ (Iz 60, 1).
Potom opet savezi – u množini da se dade težina sveukupnosti, življenju koje otpočinje isključivo od Gospodina. Jer je On sklopio savez (Post 15). Tri puta ga je potvrdio: na Sinaju, Moabu i Brdu Gerizim.
Zatim nabraja zakon, zatim štovanje, zatim obećanja, oce i na kraju to izričito kaže: Krist, koji što se tiče tijela, dolazi upravo od njih, od Izraela. Ali ne radi se samo o onome što se tiče tijela, jer je zapravo On onaj „koji je iznad svega, Bog blagoslovljen u vjekove. Amen.“ On je Bog, ali je uzeo ljudsko tijelo od Jakovljeva potomstva, od Izraela. On je, naime, začet snagom Duha Svetoga (usp. Lk 1,15) i Josip prihvaća Mariju s onim što je u njoj djelo Duha Svetoga (usp. Mt 1,20).
Bez Duha Svetoga nije ga moguće primiti. I svi oni, poput Elizabete, Zaharije, koje susrećemo na početku evanđelja, puni su Duha Svetoga i prepoznaju ga prihvaćajući ga.
No mnogi od njih, sa svom poviješću Božjeg djelovanja među njima, nisu dovoljno slobodni, to jest zahvalni. Zahvalnost je – a dovoljno je glede toga čitati psalme – stav je koji pokazuje da čovjek više nije zatvoren u sebe, već je otvoren i smatra Boga epicentrom. Kad bi netko ozbiljno razmotrio sve Božje darove i djela usred Izraela, bio bi pun zahvalnosti i usmjerenosti prema Bogu, pun radikalnog slušanja Gospodina.
Možemo primiti Božje darove i pogrešno ih shvatiti do te mjere da, umjesto da budu svjetlo koje osvjetljava Boga i, čineći nam ga sve poznatijim i sve familijarnijim, prosvjetljuje nas u odnosu na njega u toj zahvalnosti, umjesto toga oni nas dovode do toga da se usredotočimo na sebe jer si prisvajamo te darove. I to može ići čak dotle da pomislimo kako djelujemo u skladu s njegovom voljom. Naime, izgleda puno religioznije usredotočiti se na sebe i na ono što se može učiniti za Boga.
Možemo izgraditi cijelu ideologiju počevši od Božjih darova i stvoriti idolopoklonstvo od vlastite povijesti, sa svom našom pažnjom usmjerenom, na tipično idolatrijski način, na našu osobnu povijest, na povijest našega naroda, plemena, države, župe, kongregacije, redovničke zajednice, crkvenog pokreta. Polazeći od nas samih, podržani kategorijama poput etničke pripadnosti, domovine, vlastite povijesti, djelâ, naše veličine, patnje, pa i uz podršku religije možemo izgraditi strukturu koja priječi svaki korak vjere, štoviše koja ga onemogućava, jer stvara izuzetno tvrdu prepreku koja onemogućava prihvaćanje.
Umjesto da spoznajemo „ne po tijelu“, mi se odijevamo religijom, pobožnošću, kategorijama i takozvanim „vrijednostima“, ali sve je to u potpunosti po tijelu, po svijetu. I tako se zatvara pristup spasenju koje Krist donosi i ostvaruje na pashalni način.
„Stoga mi od sada nikoga ne poznajemo po tijelu; ako smo i poznavali po tijelu Krista, sada ga tako više ne poznajemo. Dakle, je li tko u Kristu, nov je stvor. Staro uminu, novo, gle, nasta!“ (2 Kor 5, 16-17).
Zanimljivo je da se često ideologizacija vlastite povijesti događa zahvaljujući kategorijama religije i pobožnosti. Radi se idolatrija od patnje, nepravde i uvjeravamo se da ćemo biti spašeni ako učinimo nešto protivno onome što smo proživjeli. Naprotiv, upravo nas preobrazba svega toga u Kristovom pashalnom otajstvu oslobađa, ostavljajući sve da se u Njemu nađemo. Ostavljajući sve kao otpad. Zašto je tako? Sam Pavao to kaže glede Izraela na kraju ove glave, govoreći da onaj koji više nije zatvoren u samoga sebe može primiti Božje darove. U Rim 9,31-33 on tvrdi: „Izrael pak koji je tražio neki zakon pravednosti, nije do zakona dopro. Zašto? Jer nije tražio po vjeri, nego kao po djelima. Spotakoše se o kamen spoticanja, kao što je pisano: Evo postavljam na Sionu kamen spoticanja i stijenu posrtanja. Ali tko u nj vjeruje, neće se postidjeti“.
U središtu duhovnog života uvijek postoji temeljno pitanje: da se ljubav ostvaruje na pashalni način. Ali čovjek je u stanju učiniti sve kako bi izbjegao taj put, koji se otvara samo u vjeri. Zato se izmišljaju mnoge stvari, koje pak izbjegavaju ljubav ostvarenu na Kristov način.
SJEMENJA je rubrika Centra Aletti dostupna svakoga petka. Svakoga tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku, bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije
