Approfondimento delle letture della liturgia
Profundización de las lecturas de la liturgia
Poglobitev Božje besede
Produbljivanje liturgijskih tekstova

[SEMI] XXII DOMENICA DEL TEMPO ORDINARIO (Anno A) 2

ITALIANO

San Paolo fa una forte esortazione alla comunità di Roma “per la misericordia di Dio” (Rm 12,1), che per lui è la fonte, la sorgente della rinascita, della rigenerazione, cioè dell’umanità nuova.
Paolo, in virtù di questa misericordia, che lui stesso ha sperimentato, non si sente un legislatore verso la comunità, ma un padre.
È l’esperienza della misericordia che fa rinascere, rigenerare l’uomo, che crea una relazionalità nuova, perché Dio si relaziona attraverso la misericordia, da misericordioso, e questo crea una novità radicale nell’uomo.
Paolo fa vedere che lui si sente e si considera padre, non padrone.
“Non per farvi vergognare vi scrivo queste cose, ma per ammonirvi, come figli miei carissimi. Potreste infatti avere anche diecimila pedagoghi in Cristo, ma non certo molti padri: sono io che vi ho generato in Cristo Gesù mediante il Vangelo” (1Cor 4,14-15).

È forte questa immagine che l’annuncio del Vangelo è la rigenerazione dell’umanità, è la nascita dell’uomo nuovo.
“Io parlo a voi come a figli” (2Cor 6,13).
Paolo si identifica anche con la madre.
“Pur potendo far valere la nostra autorità di apostoli di Cristo. Invece siamo stati amorevoli in mezzo a voi, come una madre che ha cura dei propri figli” (1Ts 2,7).

Paolo non si sente padrone della fede, ma è cosciente che con l’annuncio è padre.

“Noi non intendiamo fare da padroni sulla vostra fede; siamo invece i collaboratori della vostra gioia, perché nella fede voi siete saldi” (2Cor 1,24).

In questo spirito di padre, Paolo invita i cristiani a “offrire i vostri corpi” (Rm 12,1).
Il corpo per Paolo è l’uomo intero. È come se Paolo dicesse: Presentate voi stessi. Paolo fa vedere i corpi nella vita nuova, partecipe di Cristo. La vita di Cristo è tutta la persona.
“Non offrite al peccato le vostre membra come strumenti di ingiustizia, ma offrite voi stessi a Dio come viventi, ritornati dai morti, e le vostre membra a Dio come strumenti di giustizia” (Rm 6,13).

Una vita segnata dal peccato la si vive come una certa frammentarietà e si può oscillare tra la considerazione del corpo come tutto, arrivando all’idolatria del corpo, oppure con l’ideale di sé nel senso di una presunta vita spirituale, che vorrebbe essere tutto, ma non considera il corpo. Anzi, si comincia così a disprezzare il corpo e si cerca di sottometterlo ad alte idee.
Invece Cristo fa vedere che il corpo esprime tutto ciò che lui è (cf Gv 1,14; Lc 22,19).
Il corpo dell’uomo è il tempio dello Spirito Santo (cf 1Cor 6,19).
Non possiamo glorificare Dio se non nel nostro corpo.
“Infatti siete stati comprati a caro prezzo: glorificate dunque Dio nel vostro corpo!” (1Cor 6,20).
Infatti, un parametro delle religioni sta proprio nel vedere come considerano il corpo.
Ma la novità dell’evento Cristo dice e manifesta l’unità dell’uomo.
L’uomo non può essere spezzato, non esistono separazioni al suo interno. Questo è opera del peccato. Cristo Redentore unifica e manifesta l’unità dell’intero uomo.
La persona umana è spirito, anima e corpo e non una sola parte, ma tutto l’uomo in questa unità “si conservi irreprensibile per la venuta del Signore nostro Gesù Cristo” (1Ts 5,23).

Il compimento dell’uomo nell’eschaton avverrà nella sua unità integra.
Anche quando sembra che Paolo ceda un po’ al platonismo, con qualche pennellata di stoicismo, dicendo: “In realtà quanti siamo in questa tenda sospiriamo come sotto un peso, perché non vogliamo essere spogliati ma rivestiti, affinché ciò che è mortale venga assorbito dalla vita” (2Cor 5,4), Paolo non riesce a finire il pensiero con l’essere liberato dal corpo, ma subito aggiunge di essere “sopravestito”, cioè di far assorbire anche il corpo nel corpo di gloria.
È Cristo che lo ha raggiunto che gli fa vedere che la salvezza viene con il corpo e attraverso il corpo.
Non c’è salvezza senza il corpo e Cristo salva l’umanità attraverso il suo corpo. Come sottolinea san Giovanni, sarà l’anticristo che preferirà il dualismo e dunque cercherà di far apparire un Cristo ideale, disincarnato, un Cristo “divino” proprio perché lontano dal corpo, come se non avesse niente a che fare con il corpo.
Ma non esiste un Cristo senza un corpo reale, senza una incarnazione vera, reale.
“In questo potete riconoscere lo Spirito di Dio: ogni spirito che riconosce Gesù Cristo venuto nella carne, è da Dio; ogni spirito che non riconosce Gesù, non è da Dio. Questo è lo spirito dell’anticristo che, come avete udito, viene, anzi è già nel mondo” (1Gv 4,2-3).

L’anticristo è un maestro del dualismo, il che vuol dire che preme su un aspetto per soddisfare l’altro.
Preme sull’ideale per salvare il corpo col moralismo, con un falso ascetismo: “… prescrizioni e insegnamenti degli uomini, che hanno una parvenza di sapienza con la loro falsa religiosità e umiltà e mortificazione del corpo, ma in realtà non hanno alcun valore se non quello di soddisfare la carne” (Col 2,22-23).

Oppure preme sul benessere corporeo, con una attenzione etico-morale al comportamento e allo stato del corpo, o a un’idolatria culturale, attraverso lo sviluppo dell’economia, per salvare la corporeità, portare un benessere al corpo. E questa dovrebbe essere la vera via spirituale.
Invece san Paolo, come anche san Giovanni hanno molto chiaro che non si può servire l’amore se non con tutto ciò che si è, integralmente.
Tutta la persona umana: “Figlioli, non amiamo a parole né con la lingua, ma con i fatti e nella verità” (1Gv 3,18).

È lo stesso pensiero di Paolo quando dice che solo l’amore rimane (cf 1Cor 13,8).
Posso fare tutto, ma, se non ho l’amore, non serve a niente (cf 1Cor 13,3).
Solov’ëv ha reso molto esplicita questa fede, dicendo che l’amore è l’unica realtà che richiede l’uomo intero, perché non si può amare se non con tutto ciò che siamo. Se tu mi chiedi di aiutarti a zappare l’orto non è sufficiente farlo solo con il pensiero, o solo con il sentimento, ma neanche solo con il corpo, mentre con il pensiero e con il sentimento sono altrove.
A livello liturgico si comprende molto bene questa verità, perché non è possibile celebrare la santa Eucaristia solo con l’ascolto e l’annuncio della Parola. Non esiste la Parola di Dio se non si manifesta nel corpo del Figlio suo Gesù Cristo (cf Gv 1,14).
Il punto di arrivo del cammino della nostra fede è conoscere il Padre, questo è il senso, ma la conoscenza del Padre passa attraverso la visione, e la visione attraverso la rinascita.
”Chi vede me, vede colui che mi ha mandato” (Gv 12,45).

Chi non rinasce dall’alto non può vedere (cf Gv 3,3).

Quando il Padre si è manifestato?
Quando il Figlio ha glorificato il Padre e il Padre ha glorificato il Figlio.
Al momento del tradimento di Giuda, cioè nell’ingresso del Triduo pasquale, Cristo dice: “Ora il Figlio dell’uomo è stato glorificato, e Dio è stato glorificato in lui” (Gv 13,31).

Entrando nella passione, Cristo dice: “Padre, è venuta l’ora: glorifica il Figlio tuo perché il Figlio glorifichi te” (Gv 17,1).

Paolo ha in mente questo sacrificio del corpo.
Lui non pensa a un sacrificio cultuale. Anzi, nelle sue lettere fa vedere apertamente la sua distanza da questo atteggiamento cultuale.

Come dice la Lettera agli Ebrei, il sacrificio di Cristo è unico in un modo radicale rispetto ai sacrifici del culto del tempio.
“In questo caso egli, fin dalla fondazione del mondo, avrebbe dovuto soffrire molte volte. Invece ora, una volta sola, nella pienezza dei tempi, egli è apparso per annullare il peccato mediante il sacrificio di se stesso” (Eb 9,26).

“Egli non ha bisogno, come i sommi sacerdoti, di offrire sacrifici ogni giorno, prima per i propri peccati e poi per quelli del popolo: lo ha fatto una volta per tutte, offrendo se stesso” (Eb 7,27).

Perché lui si è offerto per manifestare l’Altro, cioè il Padre, Colui che lo ha mandato.
Il Padre vuole la nostra santificazione, cioè la nostra partecipazione alla vita del Figlio e alla paternità del Dio Padre.
“Mediante quella volontà siamo stati santificati per mezzo dell’offerta del corpo di Gesù Cristo, una volta per sempre” (Eb 10,10).

È evidente che questo offrire i corpi è tutto ciò a cui è chiamato l’uomo attraverso la volontà del Padre.
La volontà del Padre è la manifestazione definitiva dell’amore, anzi la vita come amore realizzato. E, come ricorda Florenskij, l’amore realizzato è la bellezza.
Qui c’è la soglia tra i credenti e i nominalisti della fede: la volontà del Padre.
Infatti, Paolo ammonisce di non conformarci a questo mondo (cf Rm 12,2).
Il mondo dice di salvare il proprio corpo. Questo è lo slogan: “Il corpo è mio”, io decido chi sono e come realizzo me stesso.
Per salvare il mio corpo e il mio io, devo fare ciò che ritengo che serva a questo, cioè per realizzare me stesso.
Ma in questo modo cerco di servire più il mio io, cioè si tratta piuttosto di salvare me stesso. Invece si tratta di cogliere la novità battesimale: il mio io è ormai quello di Cristo, che è innestato in Cristo, e la mia umanità è innestata nel corpo di Cristo, il che vuol dire essere intessuto in una comunione reale ecclesiale.
Allora, se non si partecipa a questa verità, ma si ascolta la mentalità del mondo, non si è in grado di discernere la volontà di Dio.
La mentalità del mondo è esattamente l’opposto, se non altro perché non riesce a cogliere che la volontà di Dio è l’amore, è il cibo della mia vita (cf Gv 4,34). Paolo esorta ad accogliere il dono che è l’amore e a diventare un dono integralmente avvolto nell’amore. Perché così si passa alla risurrezione. Tutto ciò che è vissuto nell’amore rimane in Cristo. Questo è il sacrificio sensato, logikos.
Mentre esiste una via del sacrificio religioso che ha sempre in se un calcolo per l’io. Infatti, si tratta di una via camuffata di egoismo quando penso di realizzare la volontà di Dio attraverso qualche sacrificio scelto da me e deciso da me anche nella modalità di realizzarsi. Se non c’è l’amore, è una specie di suicidio. Per la nostra esperienza di fragilità e di precarietà, c’è bisogno di un ampio raggio di consenso degli altri per ciò che faccio, un grande applauso, una grande ammirazione.
In Cristo si rinnova la mente che ragiona con amore, cioè in un modo pasquale, e questo porta a comprendere che il dono di sé nell’amore è l’unica realtà sensata, questo è il sacrificio logikos, che ha senso. E tutto l’uomo riceve senso da questa comprensione e da questo discernimento, da questa offerta. La sete e la fame del consenso dell’opinione pubblica confessano la nostra conformazione alla mentalità del mondo.

 

SEMI è la rubrica del Centro Aletti disponibile ogni venerdì.
Ogni settimana, oltre all’omelia della domenica in formato audio, sarà disponibile sul sito LIPA un approfondimento delle letture della liturgia eucaristica domenicale o festiva.

 

ESPAÑOL

San Pablo hace una fuerte exhortación a la comunidad de Roma “por la misericordia de Dios” (Rom 12,1), que para él es la fuente, la fuente del renacimiento, de la regeneración, es decir, de la nueva humanidad. Pablo, en virtud de esta misericordia, que él mismo ha experimentado, no se siente legislador respecto a la comunidad, sino padre. Es la experiencia de la misericordia la que hace renacer al hombre, lo regenera, lo que crea una nueva relacionalidad, porque Dios se relaciona a través de la misericordia, como misericordioso, y esto crea una novedad radical en el hombre. Pablo muestra que se siente y se ve como padre, no como amo. “No os escribo esto para avergonzaros, sino para amonestaros como a hijos míos amados. Porque podéis tener hasta diez mil pedagogos en Cristo, pero ciertamente no muchos padres: soy yo quien os ha engendrado en Cristo Jesús por medio del Evangelio” (1 Co 4, 14-15).

Fuerte es esta imagen de como el anuncio del Evangelio es la regeneración de la humanidad, es el nacimiento del hombre nuevo. “Os hablo como a hijos” (2 Co 6,13). Pablo también se identifica con la madre. “Aunque podríamos hacer valer nuestra autoridad como apóstoles de Cristo, sin embargo hemos sido amorosos entre vosotros, como una madre que cuida de sus hijos” (1 Tes 2,7).

Pablo no se siente dueño de la fe, pero es consciente de que es padre a través de su proclamación.

“No pretendemos ser señores de vuestra fe; al contrario, somos colaboradores de vuestra alegría, porque en la fe permanecéis firmes” (2 Co 1,24).

En este espíritu de paternidad, Pablo invita a los cristianos a “ofrecer vuestros cuerpos” (Rm 12,1). El cuerpo para Pablo es el hombre entero. Es como si Pablo dijera: presentaos vosotros mismos. Pablo hace ver los cuerpos en la vida nueva, participando de Cristo. La vida de Cristo es toda la persona. “No ofrezcáis vuestros miembros al pecado como instrumentos de iniquidad, sino presentaos vosotros mismos a Dios como vivos, vueltos de entre los muertos, y vuestros miembros a Dios como instrumentos de justicia” (Rom 6,13).

Una vida marcada por el pecado se experimenta como una cierta fragmentariedad y se puede oscilar entre considerar el cuerpo como todo, llegando a la idolatría del cuerpo, o con el ideal del yo en el sentido de una supuesta vida espiritual, que querría serlo todo, pero no considera el cuerpo. De hecho, así se empieza a despreciar el cuerpo y se intenta someterlo a ideas elevadas. En cambio, Cristo muestra que el cuerpo expresa todo lo que Él es (cf. Jn 1,14; Lc 22,19). El cuerpo del hombre es templo del Espíritu Santo (cf. 1 Co 6,19). No podemos glorificar a Dios si no es en nuestro cuerpo. “Porque habéis sido comprados caros: glorificad, pues, a Dios en vuestro cuerpo” (1 Co 6,20).De hecho, un parámetro de las religiones es precisamente cómo consideran el cuerpo. Pero la novedad del acontecimiento Cristo dice y manifiesta la unidad del hombre. El hombre no puede romperse, no hay separación en él. Esto es obra del pecado. Cristo Redentor unifica y manifiesta la unidad de todo el hombre. La persona humana es espíritu, alma y cuerpo, y no una sola parte, sino todo el hombre en esta unidad ‘será guardado irreprensible para la venida de nuestro Señor Jesucristo’ (1 Tes 5,23).

La realización del hombre en el escatón tendrá lugar en su unidad intacta. Incluso cuando parece que Pablo sucumbe un poco al platonismo, con algunas pinceladas de estoicismo, al decir: “Verdaderamente cuantos estamos en esta tienda suspiramos como bajo una carga, porque no queremos ser despojados sino revestidos, para que lo mortal sea absorbido por la vida” (2 Co 5,4), Pablo no llega a rematar el pensamiento con ser liberado del cuerpo, sino que añade inmediatamente que es “revestido”, es decir, que el cuerpo también es absorbido por el cuerpo de la gloria. Es Cristo quien le ha alcanzado y quien le hace ver que la salvación viene con el cuerpo y a través del cuerpo. No hay salvación sin el cuerpo y Cristo salva a la humanidad por medio de su cuerpo. Como subraya San Juan, será el anticristo quien prefiera el dualismo y por eso intentará hacer aparecer un Cristo ideal, incorpóreo, un Cristo “divino” precisamente porque está lejos del cuerpo, como si no tuviera nada que ver con el cuerpo. Pero no hay Cristo sin cuerpo real, sin encarnación real, verdadera. “En esto podéis reconocer el Espíritu de Dios: todo espíritu que reconoce a Jesucristo venido en carne, es de Dios; todo espíritu que no reconoce a Jesús, no es de Dios. Este es el espíritu del anticristo que, como habéis oído, viene, o más bien ya está en el mundo” (1Jn 4,2-3).

El anticristo es un maestro del dualismo, lo que significa que hace énfasis sobre un aspecto para satisfacer el otro. Enfatiza sobre el ideal para salvar el cuerpo con moralismo, con un falso ascetismo: “…prescripciones y enseñanzas de hombres, que tienen apariencia de sabiduría por su falsa religiosidad y humildad y mortificación del cuerpo, pero que en realidad no valen más que para satisfacer la carne” (Col 2,23).

O hace énfasis sobre el bienestar corporal, con un enfoque ético-moral sobre el comportamiento y el estado del cuerpo, o una idolatría cultural, a través del desarrollo de la economía, para salvar la corporalidad, para traer bienestar al cuerpo. Y éste debería ser el verdadero camino espiritual. En cambio, San Pablo, así como San Juan son muy claros en que no se puede servir al amor sino con todo lo que uno es, integralmente. Toda la persona humana: “Hijitos, no amemos de palabra ni de lengua, sino con obras y de verdad” (1 Jn 3,18).

Es el mismo pensamiento de Pablo cuando dice que sólo queda el amor (cf. 1 Co 13,8). Puedo hacerlo todo, pero si no tengo amor, no sirve de nada (cf. 1 Co 13,3). Solov’ëv hizo muy explícita esta fe, diciendo que el amor es la única realidad que requiere al hombre entero, porque no podemos amar si no es con todo lo que somos. Si me pides que te ayude a cavar el huerto, no basta con hacerlo sólo con el pensamiento, o sólo con el sentimiento, pero tampoco basta con hacerlo sólo con el cuerpo. A nivel litúrgico, se comprende muy bien esta verdad, porque no es posible celebrar la Sagrada Eucaristía sólo escuchando y proclamando la Palabra. La Palabra de Dios no existe si no se manifiesta en el cuerpo de su Hijo Jesucristo (cf. Jn 1, 14). El punto final del camino de nuestra fe es conocer al Padre, ése es el sentido, pero el conocimiento del Padre pasa por la visión, y la visión por el renacimiento. “El que me ve a mí, ve al que me ha enviado” (Jn 12,45).

Quien no ha nacido de nuevo de lo alto no puede ver (cf. Jn 3,3).

¿Cuándo se manifestó el Padre? Cuando el Hijo fue glorificado por el Padre y el Padre glorificó al Hijo. En el momento de la traición de Judas, es decir, a la entrada del Triduo Pascual, Cristo dice: “Ahora el Hijo del hombre ha sido glorificado, y Dios ha sido glorificado en él” (Jn 13,31).

Entrando en la pasión, Cristo dice: “Padre, ha llegado la hora: glorifica a tu Hijo para que el Hijo te glorifique a ti” (Jn 17,1).

Pablo tiene en mente este sacrificio del cuerpo. No piensa en un sacrificio cultual. Al contrario, en sus cartas muestra abiertamente su distanciamiento de esta actitud cultual.

Como dice la Carta a los Hebreos, el sacrificio de Cristo es único de un modo radical en comparación con los sacrificios del culto del templo. “En este caso, él, desde la fundación del mundo, debería haber padecido muchas veces. Pero ahora, una sola vez, en la plenitud de los tiempos, se ha presentado para cancelar el pecado mediante el sacrificio de sí mismo” (Hb 9,26).

“No tuvo necesidad, como los sumos sacerdotes, de ofrecer sacrificios cada día, primero por sus propios pecados y luego por los del pueblo: lo hizo una vez para siempre, ofreciéndose a sí mismo” (Hb 7,27).

Porque se ofreció a sí mismo para manifestar al Otro, es decir, al Padre, a Aquel que lo envió. El Padre quiere nuestra santificación, es decir, nuestra participación en la vida del Hijo y en la paternidad de Dios Padre. “Por esa voluntad hemos sido santificados mediante la ofrenda del cuerpo de Jesucristo, hecha una vez para siempre” (Hb 10,10).

Es evidente que esta ofrenda de cuerpos es todo a lo que el hombre está llamado por voluntad del Padre. La voluntad del Padre es la manifestación última del amor, de la vida como amor realizado. Y, como recuerda Florensky, el amor realizado es belleza. He aquí el umbral entre los creyentes y los nominalistas de la fe: la voluntad del Padre. En efecto, Pablo nos advierte que no nos conformemos a este mundo (cf. Rm 12,2). El mundo dice que hay que salvar el propio cuerpo. Es la consigna: “El cuerpo es mío”, yo decido quién soy y cómo me realizo. Para salvar mi cuerpo y mi yo, tengo que hacer lo que creo que sirve a ese fin, es decir, realizarme. Pero de este modo intento servir más a mi yo, es decir, se trata más de salvarme a mí mismo. En cambio, se trata de captar la novedad bautismal: mi yo es ahora el de Cristo, que está injertado en Cristo, y mi humanidad está injertada en el cuerpo de Cristo, lo que significa estar entretejido en una verdadera comunión eclesial. Por tanto, si uno no participa de esta verdad, sino que escucha la mentalidad del mundo, es incapaz de discernir la voluntad de Dios. La mentalidad del mundo es exactamente lo contrario, aunque sólo sea porque no capta que la voluntad de Dios es el amor, es el alimento de mi vida (cf. Jn 4, 34). Pablo nos exhorta a acoger el don que es el amor y a convertirnos en un don totalmente envuelto en amor. Porque éste es el camino de la resurrección. Todo lo que se vive en el amor permanece en Cristo. Este es el sacrificio significativo, logikos. Mientras que hay un camino de sacrificio religioso que siempre lleva consigo un ajuste de cuentas consigo mismo. De hecho, es un camino disfrazado de egoísmo cuando pienso en realizar la voluntad de Dios a través de algún sacrificio elegido por mí y decidido por mí también el modo de su realización. Si no hay amor, es una especie de suicidio. Debido a nuestra experiencia de fragilidad y precariedad, existe la necesidad de una amplia aprobación de los demás por lo que hago, un gran aplauso, una gran admiración. En Cristo se renueva la mente que razona con amor, es decir, de modo pascual, y esto lleva a comprender que el don de sí en el amor es la única realidad sensible, éste es el sacrificio logikos, que tiene sentido. Y todo el hombre recibe sentido de esta comprensión y discernimiento, de esta ofrenda. La sed y el hambre del consenso de la opinión pública confiesan nuestra conformidad con la mentalidad del mundo.

 

SEMILLAS es una publicación del Centro Aletti disponible todos los viernes. Cada semana, además del audio de la homilía dominical, estará disponible en el sitio de LIPA un comentario a las lecturas de la Liturgia del Domingo, como así también a las lecturas de la semana.

 

SLOVENŠČINA

Pavel roti rimsko skupnost, »ker je Bog tako usmiljen« (Rim 12,1). Zanj je Božje usmiljenje vir in izvir prerojenja, prenove, se pravi nove človeškosti. Pavel se zaradi tega usmiljenja, ki ga je sam izkusil, nima za zakonodajalca skupnosti, ampak za očeta. Izkušnja usmiljenja človeka prerodi in prenovi ter ustvarja nov odnos, kajti Bog vzpostavlja odnos z usmiljenjem, kot usmiljeni. To pa v človeku ustvarja popolno novost. Pavel pokaže, da se sam smatra za očeta, ne za gospodarja. »Tega vam ne pišem zato, da bi vas sramotil, marveč da bi vas kot svoje ljube otroke svaril. Čeprav bi namreč imeli deset tisoč vzgojiteljev v Kristusu, vendar nimate mnogo očetov. V Kristusu Jezusu sem vas namreč po evangeliju rodil jaz« (1 Kor 4,14-15).

Močna je podoba, da oznanjevanje evangelija človeka prerodi, ga rodi kot novega človeka. »Kakor otrokom vam govorim« (2 Kor 6,13). Pavel se poistoveti tudi z materjo. »Čeprav bi lahko uveljavili svoj ugled kot Kristusovi apostoli, ampak smo nastopali med vami z vso ljubeznivostjo. S prav takšno toplino, s kakršno mati neguje svoje otroke« (1 Tes 2,7).

Pavel se nima za gospodarja vere, ampak se zaveda, da je s svojim oznanjevanjem oče.

»Saj vendar ne gospodujemo nad vašo vero. Nasprotno, sodelavci pri vašem veselju smo, ker že trdno stojite v veri« (2 Kor 1,24).

Pavel kot oče povabi kristjane: »darujte svoja telesa« (Rim 12,1). Za Pavla je telo celoten človek. To je tako kot če bi Pavel rekel: darujte sami sebe. Pavel prikaže telesa v novem življenju, udeleženem pri Kristusu. Kristusovo življenje je njegova celotna oseba. »Ne izročajte svojih udov grehu, da bi ti postali orodje krivičnosti, ampak izročite sebe Bogu kot ljudje, ki so prešli od smrti v življenje, svoje ude pa izročite Bogu, da postanejo orodje pravičnosti« (Rim 6,13).

Z grehom zaznamovano življenje doživljamo kot razdrobljenost in lahko nihamo med tem, da telo obravnavamo kot celoto, kar nas privede do malikovanja telesa, ali pa obravnavamo življenje kot ideal samega sebe v smislu nekega domnevnega duhovnega življenja, ki bi hotelo zaobjeti vse, vendar ne upošteva telesa. Še več, telo začnemo celo zaničevati in ga skušamo podvreči visokim idejam. Nasprotno pa Kristus pokaže, da telo izraža vse, kar on je (prim. Jn 1,14; Lk 22,19). Človekovo telo je tempelj Svetega Duha (prim. 1 Kor 6,19). Boga ne moremo slaviti drugače kot v svojem telesu. »Saj ste bili odkupljeni za visoko ceno. Zato poveličujte Boga v svojem telesu« (1 Kor 6,20). Dejansko je eno od meril presojanja religij prav v tem, da pogledamo, kako obravnavajo telo. Novost Kristusa pa pove in razodene enotnost človeka. Človek ne more biti razdrobljen, v njem ni ločitev. To je povzročil greh. Kristus Odrešenik združuje in razodeva enotnost celotnega človeka. Človeška oseba je duh, duša in telo – ne samo en del, ampak vse, kar je človek, naj bo v tej enotnosti »ohranjeno neoporečno, dokler ne pride naš Gospod Jezus Kristus« (1 Tes 5,23).

V eshatonu bo človek izpolnjen v vsem, kar je. Zdi se, da Pavel s kako stoično potezo nekoliko zapade v platonizem, ko pravi: »Dokler namreč živimo v tem šotoru, zdihujemo in teži nas, ker se ne bi radi slekli, ampak bi se radi oblekli kar povrh, tako da bi življenje použilo to, kar je umrljivo« (2 Kor 5,4). Vendar pa ne more zaključiti misli s tem, da smo osvobojeni telesa, ampak takoj doda, da bi »oblekli povrh«, to je, da bi tudi telo bilo použito v telo slave. Kristus, ki  ga je dosegel, mu je pokazal, da odrešenje prihaja s telesom in po telesu. Brez telesa ni odrešenja in Kristus odrešuje človeškost po svojem telesu. Kot poudarja sveti Janez, bo antikrist imel raje dualizem in bo zato skušal prikazati idealnega, breztelesnega Kristusa, nekakšnega »božanskega« Kristusa daleč od telesa, kot da nima nič skupnega s telesom. Vendar Kristus brez resničnega telesa, brez pravega, resničnega učlovečenja ne obstaja. »Božjega duha spoznavate po tem: vsak duh, ki prizna, da je Jezus Kristus prišel v mesu, je od Boga; noben duh, ki Jezusa ne priznava, pa ni od Boga. To je duh antikrista, o katerem ste slišali, da pride, zdaj pa že je v svetu« (1 Jn 4,2-3).

Antikrist je mojster dualizma. To pomeni, da pritiska na en vidik, da bi zadovoljil drugega. Pritiska na ideal, da bi rešil telo z moralizmom, z napačno askezo: »To so človeške zapovedi in nauki. S svojo umišljeno pobožnostjo, ponižnostjo in strogostjo do telesa dajejo te reči sicer vtis modrosti, a dejansko niso za drugo, kot da gódijo mesu« (Kol 2,22-23).

Ali pa pritiska na telesno blagostanje z etično-moralnim poudarkom obnašanja in stanja telesa ali s kulturnim malikovanjem preko razvoja ekonomije, da bi rešili telesnost in da bi se telo dobro počutilo. In to bi morala biti prava duhovna pot. Nasprotno pa je svetemu Pavlu in tudi svetemu Janezu zelo jasno, da ne moremo služiti ljubezni drugače kot z vsem, kar smo, v celoti. Celotna človeška oseba: »Otroci, ne ljubimo z besedo, tudi ne z jezikom, ampak v dejanju in resnici« (1 Jn 3,18).

Enako pove Pavel, ko poudari, da samo ljubezen ostane (prim. 1 Kor 13,8). Vse lahko naredim, vendar, če nimam ljubezni, ne služi ničemur (prim. 1 Kor 13,3). Solovjov je zelo jasno opredelil to vero, ko pravi, da je ljubezen edina resničnost, ki zahteva celotnega človeka, saj ne moremo ljubiti drugače kot z vsem, kar smo. Če me prosiš, naj ti pomagam okopati vrt, ni dovolj, da to storim samo z mislijo ali čustvom, pa tudi ne samo s telesom, misel in čustvo pa bi bila nekje drugje. Na bogoslužni ravni to resnico zelo dobro razumemo, saj evharistije ni mogoče obhajati samo s poslušanjem in oznanilom Besede. Ne obstaja Božja Beseda, ki se ne bi razodela v telesu Božjega Sina Jezusa Kristusa (prim. Jn 1,14). Cilj poti naše vere je poznati Očeta, to je njen smisel; Očeta pa spoznavamo preko gledanja, do gledanja pa pridemo po prerojenju. »Kdor vidi mene, vidi tistega, ki me je poslal« (Jn 12,45).

Kdor se ne rodi od zgoraj, ne more videti (prim. Jn 3,3).

Kdaj se je razodel Oče? Ko je Sin proslavil Očeta in ko je Oče je proslavil Sina. V trenutku Judovega izdajstva, to je ob vstopu v velikonočno tridnevje, Kristus reče: »Zdaj je Sin človekov poveličan in Bog je poveličan v njem« (Jn 13,31). Ko je Kristus vstopil v trpljenje, je rekel: »Oče, prišla je ura. Poveličaj svojega Sina, da Sin poveliča tebe« (Jn 17,1).

To žrtev telesa ima v mislih Pavel. On ne misli na obredno žrtev. Nasprotno, v svojih pismih jasno pokaže svojo oddaljenost od te obredne drže.

Kot pove Pismo Hebrejcem, je Kristusova žrtev povsem edinstvena glede na tempeljske obredne žrtve. »Ko bi bilo tako, bi moral od začetka sveta večkrat trpeti. Tako pa se je razodel enkrat ob koncu vekov, da je prek svoje žrtve odpravil greh« (Heb 9,26).

»Tak, ki mu ni treba kakor vélikim duhovnikom dan za dnem žrtvovati najprej za svoje grehe in nato za grehe ljudstva. To je namreč storil enkrat za vselej, ko je daroval sam sebe« (Heb 7,27).

On se je namreč daroval, da bi razodel Drugega, to je Očeta, Njega, ki ga je poslal. Oče hoče naše posvečenje, to je našo soudeleženost pri življenju Sina in pri očetovstvu Boga Očeta. »V tej volji smo z daritvijo telesa Jezusa Kristusa posvečeni enkrat za vselej« (Heb 10,10).

Jasno je, da je omenjeno darovanje teles vse tisto, k čemur je poklican človek po Očetovi volji. Očetova volja je dokončno razodetje ljubezni, pravzaprav življenja kot uresničene ljubezni. Uresničena ljubezen pa je lepota, nas spomni Florenski. V tem je razlika med verniki in tistimi, ki se imajo za verne: Očetova volja. Pavel namreč opominja, naj se ne prilagajamo temu svetu (prim. Rim 12,2). Svet namreč pravi, da je treba rešiti svoje telo. To je geslo: »Telo je moje«, jaz odločam o tem, kdo sem in kako se bom uresničil. Da bi rešil svoje telo in svoj jaz, moram storiti vse, kar menim, da služi temu, to je da se uresničim. Na ta način pa skušam bolj služiti svojemu jazu, se pravi, da gre predvsem za to, da rešim sebe. Nasprotno pa gre za razumevanje krstne novosti: moj jaz je zdaj Kristusov jaz, vcepljen v Kristusa, in moja človeškost je vcepljena v Kristusovo telo, kar pomeni, da sem vtkan v resnično cerkveno občestvo. Če torej nismo udeleženi pri tej resnici, ampak poslušamo miselnost sveta, ne zmoremo razločiti Božje volje. Miselnost sveta je prav nasprotna, in sicer zato, ker ne more dojeti, da je Božja volja ljubezen, hrana mojega življenja (prim. Jn 4,34). Pavel nas spodbuja, da sprejmemo dar, ki je ljubezen, in postanemo dar, ki je povsem ovit v ljubezen. Tako se namreč preide v vstajenje. Vse, kar je živeto v ljubezni, ostane v Kristusu. To je smiselna (logikos) žrtev. Obstaja pa tudi pot religiozne žrtve, ki vedno preračunava zase. Gre namreč za pot prikritega egoizma, ko mislim, da uresničujem Božjo voljo preko žrtve, ki sem si jo sam izbral in se odločil zanjo, tudi glede načina njenega uresničenja. Če ni ljubezni, je neke vrste samomor. V svoji izkušnji krhkosti in negotovosti zelo potrebujemo, da drugi odobravajo, kar delamo, da nam ploskajo in nas občudujejo. V Kristusu pa se prenavlja um, ki razmišlja z ljubeznijo, na velikonočni način, in to vodi k razumevanju, da je daritev sebe v ljubezni edina smiselna resničnost –  to je žrtvovanje, ki ima smisel (logikos). In ves človek dobi smisel iz tega razumevanja in iz tega razločevanja, iz te daritve. Lakota in žeja po potrjevanju javnega mnenja pa kažeta na naše upodabljanje po miselnosti sveta.

 

SEMENA je rubrika centra Aletti, ki je na voljo vsak petek ali soboto (v italijanščini že v petek). Vsak teden bo na spletni strani LIPE poleg nedeljske homilije v zvočni obliki (v italijanščini) na voljo tudi poglobitev Božje besede nedeljske ali praznične svete maše.

 

 

HRVATSKI

Sveti Pavao snažno potiče rimsku zajednicu “milosrđem Božjim” (Rim 12, 1), koje je za njega izvor, izvor ponovnog rođenja, preporoda, to jest novog čovještva. Pavao se, na temelju tog milosrđa, koje je i sam iskusio, ne osjeća zakonodavcem prema zajednici, već ocem. To je iskustvo milosrđa koje dovodi do ponovnog rađanja, do preporoda čovjeka, koje stvara novu stvarnost odnosa, jer Bog živi odnose preko milosrđa, kao milosrdan, i to stvara radikalnu novost u čovjeku. Pavao pokazuje da se osjeća i smatra ocem, a ne gospodarom. „Ne pišem ovoga da vas postidim, nego da vas kao ljubljenu svoju djecu urazumim. Jer da imate u Kristu i deset tisuća učitelja, ipak ne biste imali više otaca. Ta u Kristu Isusu po evanđelju ja vas rodih!“ (1 Kor 4, 14-15).

Snažna je to slika da je naviještanje Evanđelja obnova čovječanstva, rođenje novog čovjeka. „Kao djeci govorim“ (2 Kor 6, 13). Pavao se također poistovjećuje sa majkom. „Premda smo se mogli nametnuti kao Kristovi apostoli. Ali bili smo među vama nježni kao majka što hrani i njeguje svoju djecu“ (1 Sol 2, 7).

Pavao se ne osjeća gospodarom vjere, ali je svjestan da je s navještajem otac.

„Ta mi nismo gospodari vaše vjere, nego suradnici vaše radosti. Ta u vjeri ste postojani“ (2 Kor 1, 24).

U tom duhu očinstva, Pavao poziva kršćane: „prikažite svoja tijela“ (Rim 12, 1). Tijelo je za Pavla cijeli čovjek. Kao da je Pavao govorio: Predajte sami sebe. Pavao pokazuje tijelâ u novom životu, koji sudjeluje u Kristu. Kristov život je cijela osoba. „Ne predajite grijehu udova svojih za oružje nepravde, nego sebe, od mrtvih oživjele, predajte Bogu i udove svoje dajte Bogu za oružje pravednosti“ (Rim 6, 13).

Život obilježen grijehom živi se kao izvjesna nepotpunost i može oscilirati između toga da se tijelo smatra kao da je ono sve, upadajući time u idolopoklonstvo tijela, i ideala sebe u smislu pretpostavljenog duhovnog života, koji bi želio biti sve, ali ne uzima u obzir tijelo. Štoviše, tako se počinje prezirati tijelo i nastoji ga se podložiti visokim idejama. Naprotiv, Krist pokazuje da tijelo izražava sve ono što on jest (usp. Iv 1,14; Lk 22, 19). Čovjekovo tijelo hram je Duha Svetoga (usp. 1 Kor 6, 19). Ne možemo slaviti Boga osim u našem tijelu. „Jer kupljeni ste otkupninom. Proslavite dakle Boga u tijelu svojem!“ (1 Kor 6, 20). Naime, jedan od parametara religija sastoji se upravo u tome da se vidi kako one uzimaju u obzir tijelo. No novost događaja Krista izriče i očituje jedinstvo čovjeka. Čovjek ne može biti prekinut, ne postoje odvajanja unutar njega. To je djelo grijeha. Krist Otkupitelj ujedinjuje i očituje jedinstvo cijelog čovjeka. Ljudska osoba je duh, duša i tijelo, a ne samo jedan dio, već čitav čovjek u tom jedinstvu „neka se besprijekornim, savršenim sačuva za Dolazak Gospodina našega Isusa Krista“ (1 Sol 5, 23).

Ostvarenje čovjeka u eshatonu dogodit će se u njegovom cjelovitom jedinstvu. Čak i kad se čini da Pavao malo popušta platonizmu, s ponekim naznakama stoicizma, govoreći: „Da, i mi koji smo u ovom šatoru, stenjemo opterećeni jer nećemo da budemo svučeni, nego da se još obučemo da život iskapi što je smrtno“ (2 Kor 5, 4), Pavao ne uspijeva dovršiti svoju misao s oslobađanjem od tijela, već odmah dodaje da je „zaodjenut“, to jest da i tijelo apsorbira u tijelo slave. Krist koji ga je zahvatio jest onaj koji mu pokazuje da spasenje dolazi sa tijelom i preko tijela. Nema spasenja bez tijela, a i Krist spašava čovječanstvo preko svoga tijela. Kao što sveti Ivan ističe, Antikrist će biti onaj koji će preferirati dvojnost te će stoga pokušati dovesti do toga da se pojavi idealan, bestjelesni Krist, „božanski“ Krist upravo zato što je daleko od tijela, kao da nema nikakve veze s tijelom. Međutim, nema Krista bez stvarnog tijela, bez istinskog, stvarnog utjelovljenja. „Po ovom prepoznajete Duha Božjega: svaki duh koji ispovijeda da je Isus Krist došao u tijelu, od Boga je. A nijedan duh koji ne ispovijeda takva Isusa, nije od Boga: on je Antikristov, a za nj ste čuli da dolazi i sad je već na svijetu“ (1 Iv 4, 2-3).

Antikrist je učitelj dvojnosti, što znači da pridaje važnost jednom aspektu kako bi zadovoljio drugi. Pridaje važnost idealu kako bi s moralizmom spasio tijelo, s lažnim asketizmom: „Uredbe i nauci ljudski! Po samozvanu bogoštovlju, poniznosti i trapljenju tijela sve to doduše slovi kao mudrost, ali nema nikakve vrijednosti, samo zasićuje tijelo“ (Kol 2, 22-23).

Ili pak pridaje važnost tjelesnom blagostanju, s etičko-moralnom pozornošću na ponašanje i stanje tijela, ili na kulturno idolopoklonstvo, kroz razvoj gospodarstva, kako bi se spasila tjelesnost, donijelo blagostanje tijelu. I kao da bi to trebao biti pravi duhovni put. Naprotiv, svetom je Pavlu, kao i svetom Ivanu, jasno da se ne može služiti ljubavi doli sa svim onim što jesi, na cjelovit način. Cijela ljudska osoba: „Dječice, ne ljubimo riječju i jezikom, već djelom i istinom“ (1 Iv 3, 18).

Radi se o istoj Pavlovoj misli kada kaže da samo ljubav ostaje (usp. 1 Kor 13, 8). Mogu učiniti sve, ali ako nemam ljubavi, ona je to beskorisno (usp. 1 Kor 13, 3). Solovjev je tu vjeru iznio veoma jasno, rekavši da je ljubav jedina stvarnost koja iziskuje cijelog čovjeka, jer ne možemo ljubiti osim sa svim onim što jesmo. Ako me zamoliš da ti pomognem prekopati vrt, nije dovoljno da to učinim samo s mišlju, ili samo s osjećajem, pa ni samo s tijelom, dok sam s mislima i osjećajem negdje drugdje. Ta se istina vrlo dobro razumije na liturgijskoj razini, jer svetu Euharistiju nije moguće slaviti samo slušanjem i naviještanjem Riječi. Riječ Božja ne postoji ako se ne očituje u tijelu Sina njegova Isusa Krista (usp. Iv 1,14). Odredište puta naše vjere je spoznaja Oca, to je smisao, no spoznaja Oca prolazi preko viđenja, a viđenje preko ponovnog rođenja. „Tko vidi mene, vidi onoga koji me posla“ (Iv 12, 45).

„Tko se ne rodi nanovo, odozgor, ne može vidjeti…“ (Iv 3,3).

Kada se Otac očitovao? Kad je Sin bio proslavio Oca i Otac proslavio Sina. U trenutku Judine izdaje, to jest na ulasku u pashalno trodnevlje, Krist kaže: „Sada je proslavljen Sin Čovječji i Bog se proslavio u njemu!“ (Iv 13, 31).

Ulazeći u muku, Krist kaže: „Oče, došao je čas: proslavi Sina svoga da Sin proslavi tebe“ (Iv 17, 1).

Pavao ima na umu tu žrtvu tijela. On ne misli na kultnu žrtvu. Štoviše, u svojim poslanicama otvoreno pokazuje svoju distanciranost od tog kultnog stava.

Kao što kaže Poslanica Hebrejima, Kristova žrtva je radikalno jedinstvena u odnosu na hramske kultne žrtve. „Inače bi bilo trebalo da trpi mnogo puta od postanka svijeta. No sada se pojavio, jednom na svršetku vjekova, da grijeh dokine žrtvom svojom“ (Heb 9, 26).

„Koji ne treba da kao oni veliki svećenici danomice prinosi žrtve najprije za svoje grijehe, a onda za grijehe naroda. To on učini jednom prinijevši samoga sebe“ (Heb 7, 27).

Jer on se prinio kako bi očitovao Drugoga, to jest Oca, Onoga koji ga je poslao. Otac želi naše posvećenje, to jest naše sudjelovanje u životu Sina i u očinstvu Boga Oca. „U toj smo volji posvećeni prinosom tijela Isusa Krista jednom zauvijek“ (Heb 10,10).

Očito je da je ovo prinošenje tijelâ jest sve ono na što je čovjek pozvan po volji Očevoj. Očeva volja je konačno očitovanje ljubavi, štoviše, život kao ostvarena ljubav. A, kako podsjeća Florenskij, ostvarena ljubav je ljepota. Ovdje je prag između vjernika i nominalista vjere: volja Očeva. Naime, Pavao nas upozorava da se ne suobličujemo ovom svijetu (usp. Rim 12,2). Svijet kaže da spašava vlastito tijelo. Ovo je slogan: „Tijelo je moje“, ja odlučujem tko sam i kako se ostvarujem. Da bih spasio svoje tijelo i svoj „ja“, moram učiniti ono što držim da je za to potrebno, to jest da ostvarim samog sebe. No na taj način nastojim više služiti svoj „ja“, to jest radi se prije o tome da spasim samoga sebe. Naprotiv, radi se o shvaćanju krsne novosti: moj „ja“ je sada Kristov, koji je ucijepljen u Krista, a moje čovještvo je ucijepljeno u Kristovo tijelo, što znači biti utkano u stvarno crkveno zajedništvo. Dakle, ako ne sudjeluje u ovoj istini, već sluša mentalitet svijeta, čovjek nije u stanju razlučiti Božju volju. Mentalitet svijeta je upravo suprotan, ako ne zbog nečeg drugog onda zato što ne shvaća da je volja Božja ljubav, da je hrana moga života (usp. Iv 4,34). Pavao nas potiče da prihvatimo dar koji je ljubav i postanemo dar u potpunosti uvijen u ljubav. Jer tako se prelazi u uskrsnuće. Sve što se živjelo u ljubavi, ostaje u Kristu. To je žrtva razumna, logikos. Dok postoji put religijskog žrtvovanja koji uvijek ima u sebi računicu za moj „ja“. Naime, radi se o putu prerušenom u sebičnost, kada mislim da ostvarujem volju Božje preko neke žrtve koju sam ja odabrao i o čijem sam načinu ostvarenja također ja odlučio. Ako nema ljubavi, to je neka vrsta samoubojstva. Naše iskustvo krhkosti i nesigurnosti, ima potrebu za širokim rasponom suglasnosti drugih za ono što činim, velikim aplauzom, velikim divljenjem. U Kristu se obnavlja um koji razmišlja s ljubavlju, to jest na pashalni način, a to dovodi do razumijevanja da je sebedarje u ljubavi jedina razumna stvarnost, to je logikos žrtva, koja ima smisla. A cijeli čovjek prima smisao iz tog shvaćanja i iz tog razlučivanja, iz tog prinosa. Žeđ i glad za suglasnošću javnog mnijenja potvrđuju našu suobličenost s mentalitetom svijeta.

 

SJEMENJA je rubrika Centra Aletti dostupna svakoga petka. Svakoga tjedna, osim nedjeljne propovijedi u audio obliku, bit će dostupno na web stranici LIPA produbljivanje nedjeljnih ili blagdanskih čitanja euharistijske liturgije